Depresja jako choroba cywilizacyjna
I. Wprowadzenie
Od czasu do czasu wszyscy czujemy
się przygnębieni, smutni i zniechęceni do wszystkiego. Zazwyczaj takie odczucia nie trwają dłużej
niż tydzień lub dwa, i nie są zbyt uciążliwe w życiu codziennym. Czasem istnieje konkretna przyczyna, a czasem
pojawiają się znienacka. Na ogół jednak
radzimy sobie z nimi samodzielnie, bez specjalnej pomocy. Wystarczy na przykład rozmowa z
przyjacielem. O poważnej depresji mówi
się dopiero wtedy, gdy:
- Uczucie przygnębienia nie
przechodzi,
- Przygnębienie jest tak duże, że
staje się uciążliwe w życiu codziennym.
Depresja - ta tajemnicza choroba
jest wg WHO (Światowej Organizacji Zdrowia) czwartym najpoważniejszym problemem
zdrowotnym na świecie! Do niedawna, ze względu na słabą znajomość społeczną
oraz brak wyraźnych przyczyn zachorowalności, "złego stanu" chorego,
było często lekceważona. Osoba z depresją albo nie przyznawała się do niej,
albo była pozostawiana samej sobie i zbywana słowami "weź się w
garść". Obecnie coraz więcej ludzi poznaje istotę choroby, zaczynamy
poznawać "co to jest depresja", a kolejne mity np. na temat leków
przeciwdepresyjnych są obalane.
Choć dotyka coraz więcej osób,
często aktywnych i pełnych życia, nie jest wyrokiem. Można ją skutecznie
pokonać. Im wcześniej poznasz jej objawy, im wcześniej rozpoczniesz leczenie
tym szybciej odzyskasz szczęście.
II. Co to znaczy odczuwać
depresję?
Poczucie depresji jest o wiele
silniejsze i bardziej dotkliwe niż krótkie okresy, kiedy wszyscy od czasu do
czasu czujemy się nieszczęśliwi.
Depresja może ciągnąć się miesiącami, nie przechodzi po kilku dniach czy
tygodniach. Nie wszystkie z wymienionych
poniżej objawów występują w każdym przypadku depresji, ale większość ludzi ma
co najmniej pięć lub sześć:
- Ciągłe uczucie przygnębienia
(czasami nieco łagodniejsze wieczorami)
- Brak zainteresowania życiem i
niemożność odczuwania przyjemności z czegokolwiek
- Trudności w podejmowaniu
decyzji
- Nie radzenie sobie ze sprawami,
które uprzednio nie sprawiały kłopotów
- Poczucie wyczerpania fizycznego
- Nadmierna ruchliwość i
pobudliwość
- Brak apetytu i spadek wagi
ciała (w niektórych przypadkach występuje zjawisko odwrotne i pacjenci przybierają na wadze)
- Trudności z zasypianiem (1-2
godz.) i przedwczesne budzenie się
- Brak zainteresowania seksem
- Brak wiary w siebie
- Poczucie bezużyteczności i
beznadziejności
- Unikanie kontaktu z ludźmi
- Poirytowanie
- Złe samopoczucie występujące o
określonej porze doby, zazwyczaj z rana
- Myśli samobójcze.
Często nie zdajemy sobie sprawy,
że cierpimy na depresję, zwłaszcza gdy postępowała ona stopniowo. Uporczywie staramy się przetrzymać trudny
okres obwiniając się za lenistwo, czy słabość.
Inni ludzie muszą nas przekonać, że ubieganie się o pomoc nie jest
oznaką słabości.
Niekiedy próbujemy walczyć z
poczuciem depresji poprzez ciągłe zapracowanie.
To jednak tylko zwiększa stres i prowadzi do wyczerpania. Często występują również bóle fizyczne, bezsenność
i ból głowy.
Czasem ból fizyczny jest pierwszą
oznaką sygnalizującą depresję.
III. Dlaczego tak się dzieje?
W przypadku depresji, podobnie
jak w zwykłym przygnębieniu, którego wszyscy od czasu do czasu doświadczamy,
czasem przyczyna jest oczywista, a czasem nie ma żadnej. Zazwyczaj jednak przyczyn jest kilka, różne
dla różnych osób.
Powód często wydaje się
oczywisty: rozczarowanie, frustracja, utrata kogoś, lub czegoś ważnego. Nie we wszystkich przypadkach przyczyna
depresji jest jednoznaczna. Nie zawsze
wiadomo, dlaczego „jesteśmy nie w humorze”, „mamy muchy w nosie”, „jesteśmy nie
w sosie”, „wstaliśmy lewą
nogą”. Jakkolwiek je nazwiemy,
uczucia te mogą się tak spotęgować, że niezbędna jest pomoc.
Zdarzenia losowe
Wystąpienie depresji w obliczu
rozpaczliwej sytuacji, takiej jak żałoba, rozwód, czy utrata pracy, jest rzeczą
naturalną. Przez kilka tygodni lub
miesięcy nie jesteśmy w stanie myśleć i mówić o niczym innym. Po pewnym czasie jednak w większości
przypadków godzimy się z losem.
Niektórzy z nas jednak trwają w przygnębionym nastroju, który jakoś nie
chce ustąpić.
Warunki życiowe
Jeśli żyjemy samotnie, nie mamy
wokół siebie przyjaciół, jesteśmy zestresowani, mamy zmartwienia, lub jesteśmy
wycieńczeni fizycznie, ryzyko wystąpienia depresji jest znacznie większe.
Choroba fizyczna
Depresja często pojawia się, gdy
cierpimy na dolegliwości fizyczne.
Dotyczy to nie tylko chorób zagrażających życiu, takich jak rak czy
choroby serca, ale również chorób przewlekłych, dokuczliwych i bolesnych,
takich jak artretyzm czy zapalenie oskrzeli.
Ludzie młodzi czasem zapadają na depresję po przejściu infekcji
wirusowych, takich jak grypa czy mononukleoza zakaźna (gorączka gruczołowa).
Osobowość
Każdy może zapaść na depresję,
ale niektórzy z nas wydają się mieć ku temu większe predyspozycje. Przyczyną
tego może być na przykład indywidualna struktura naszego organizmu,
doświadczenia życiowe, lub połączenie obu tych elementów.
Alkohol
Osoby nadużywające alkoholu
wielokrotnie padają ofiarą depresji.
Często trudno określić czy nadmierne picie dało początek depresji, czy
też na odwrót. Wiadomo jednak, że osobom
nadużywającym alkoholu grozi większe ryzyko popełnienia samobójstwa, niż innym.
Płeć
Depresja występuje częściej u
kobiet niż u mężczyzn. Dzieje się tak
prawdopodobnie dlatego, że mężczyznom z większą trudnością przychodzi
przyznanie się do własnych uczuć. Często
tłamszą je w sobie, lub wyrażają je poprzez agresję, lub nadmierne picie. Kobiety często zmuszone są godzić pracę
zawodową z wychowywaniem dzieci, co potęguje stres, w którym żyją.
Geny
Depresja może być chorobą
rodzinną. Jeśli jedno z twoich rodziców
cierpiało na poważną depresję, prawdopodobieństwo, że u ciebie również wystąpi
depresja jest mniej więcej ośmiokrotne.
Depresja maniakalna
Mniej więcej u jednej na dziesięć
osób cierpiących na poważną depresję występują również okresy euforii i
nadpobudliwości. Dawniej nazywano to
depresją maniakalną, teraz częściej używa się terminu zaburzenie afektywne
dwubiegunowe. Występuje ono w równym
stopniu u kobiet i mężczyzn, i może być schorzeniem rodzinnym.
IV. Jak pomóc sobie samemu
1. Podziel się problemem
Jeśli otrzymałeś złą wiadomość
lub przytrafiło ci się coś złego, opowiedz komuś co cię spotkało i jak się w
związku z tym czujesz. Często dobrze
jest się wypłakać, opowiedzieć komuś o bolesnych doświadczeniach, przeżyć je
ponownie. W ten sposób umysł naturalnie
się uzdrawia.
2. Bądź aktywny
Relaksuj się aktywnie na świeżym
powietrzu, nawet zwykły spacer jest dobry. Pomoże ci to zachować formę fizyczną
i sprawi, że będziesz lepiej spać. Jeśli
nie czujesz się na siłach wyjść na spacer, postaraj się mimo wszystko zachować
aktywność fizyczną. Mogą to być zajęcia
gospodarskie w domu, drobne naprawy (choćby wymiana żarówki), czy jakiekolwiek
inne zajęcia, którym oddajesz się regularnie.
Pomoże ci to rozproszyć bolesne myśli, które pogłębiają cię w depresji.
3. Dobrze się odżywiaj
Nawet jeśli nie masz ochoty na
jedzenie staraj się dobrze odżywiać, stosując zdrową dietę, zwłaszcza dużo
świeżych owoców i warzyw. Depresja
często prowadzi do utraty wagi i niedoboru witamin, co tylko pogarsza sytuację.
4.
Wystrzegaj się alkoholu!
Nie poddawaj się pokusie topienia
smutków w alkoholu, który tyko potęguje depresję. Nawet jeśli nastrój poprawi ci się na kilka
godzin, później będziesz się czuć jeszcze gorzej. Nadmierne picie nie rozwiąże problemu i
powstrzymuje nas od ubiegania się o odpowiednią pomoc. Ma również szkodliwy wpływ na zdrowie
fizyczne.
5. Sen
Nie martw się, jeśli masz kłopoty
ze snem. Oglądanie telewizji, lub
słuchanie radia leżąc w łóżku relaksuje ciało, nawet jeśli nie możesz
zasnąć. Zajmując w ten sposób umysł, poczujesz
się bardziej odprężony, co ułatwi ci zaśnięcie.
6. Spróbuj uporać się z przyczyną
Jeśli sądzisz, że wiesz, co jest
przyczyną twojej depresji, spróbuj wyłuszczyć problem na piśmie, a następnie
pomyśl, co pomoże ci się z nim uporać.
Wybierz najlepsze rozwiązanie i wypróbuj je.
7. Nie trać nadziei
Pamiętaj, że:
Wielu ludzi przeszło przez
podobne doświadczenia.
W końcu na pewno z tego
wyjdziesz, choć w tej chwili wydaje ci się to mało prawdopodobne.
Depresja może okazać się
pozytywnym doświadczeniem, które da ci siłę i lepsze zdolności radzenia sobie w
życiu. Może pomóc ci lepiej oceniać
sytuacje i stosunki międzyludzkie.
Łatwiej będzie ci podjąć ważne
decyzje i wprowadzić zmiany w życiu, których do tej pory unikałeś.
V. Jak pomóc osobie cierpiącej
na depresję?
Wysłuchaj, tego co ma ci do
powiedzenia. To jest często trudniejsze,
niżby się wydawało. Musisz często
słuchać wciąż tego samego. Nawet jeśli
odpowiedź wydaje ci się oczywista, najlepiej staraj się nie udzielać rad,
chyba że na wyraźną prośbę
rozmówcy.
Czasem przyczyna depresji jest
łatwa do zidentyfikowania. Można wtedy
pomóc takiej osobie znaleźć rozwiązanie problemu, lub przynajmniej sposób
radzenia sobie z trudnościami.
Często wystarczy tylko poświęcić
osobie przygnębionej trochę czasu, zachęcić do rozmowy i pomóc w codziennych
zajęciach.
Człowiek cierpiący na depresję
nie jest w stanie uwierzyć, że kiedykolwiek poczuje się lepiej. Postaraj się go przekonać, że te uczucia
miną, nawet jeśli będziesz musiał powtarzać to wielokrotnie. Pomóż mu zrobić zakupy, upewnij się, że się
dobrze odżywia i pomóż unikać alkoholu.
Jeśli osoba przygnębiona czuje
się coraz gorzej i zaczyna mówić, że nie chce żyć, lub że pragnie wyrządzić
sobie krzywdę, należy to potraktować poważnie i przekonać ją, żeby powiedziała
o tym lekarzowi.
Spróbuj przekonać tę osobę,
żeby poddała się leczeniu. Zachęć ją do
brania leków, lub do wizyt w poradni lub u psychoterapeuty. Jeśli masz jakieś wątpliwości co do obranej
metody leczenia porozmawiaj o tym z lekarzem.
VI. Leczenie depresji
Leczenie depresji jest przede wszystkim leczeniem farmakologicznym.
Istnieje wśród pacjentów opór przed lekami psychotropowymi. Wynika on z
trudności w uznaniu depresji za chorobę, z obawy przed uzależnieniem i
nieodwracalnymi skutkami działań niepożądanych, wreszcie z nieznajomości
mechanizmu działania leków przeciwdepresyjnych. Trudno jest przyjąć, że jakieś
tabletki mogą zmienić przeżywanie smutku, beznadziejności czy winy, tak jak
trudno przyjąć, że te odczucia wynikają z zaburzonej pracy połączeń pomiędzy
komórkami nerwowymi. Obawy związane z leczeniem są całkowicie nieuzasadnione.
Współczesne leki przeciwdepresyjne (w Polsce dostępnych jest kilkanaście
preparatów) mają wysoką skuteczność, nie uzależniają, są bezpieczne w
stosowaniu i mają
mało działań niepożądanych.
Ponieważ leki przeciwdepresyjne ujawniają swoje działanie dopiero po pewnym
czasie (2-4 tygodnie), konieczne jest systematyczne przyjmowanie leków przez
dłuższy okres. W celu utrwalenia efektów leczenia i zapobieganiu nawrotom leki
powinny być przyjmowane jeszcze po ustąpieniu objawów depresyjnych. O tym, jak
długo, powinien zdecydować lekarz prowadzący.
Leczeniem uzupełniającym jest
psychoterapia. Polega ona na stosowaniu różnych psychologicznych sposobów
oddziaływania. Podstawową formą jest rozmowa z odpowiednio przygotowanym
terapeutą. Istnieje psychoterapia indywidualna i grupowa. Formy psychoterapii
różnią się podejściem teoretycznym, tak więc istnieje możliwość dobrania odpowiedniego
jej rodzaju.
Podstawą skuteczności leczenia
depresji jest dobra współpraca między lekarzem i pacjentem, wsparcie rodziny i
przyjaciół.
VII. Podsumowanie
Depresja jest ciężką przewlekłą
chorobą, której nie da się opanować samodzielnie bez pomocy lekarza,
psychoterapeuty, przyjaciół i rodziny. Jednakże jest ona chorobą uleczalną .
Dlatego należy z nią walczyć i nie można
się poddawać.
Wspólny wysiłek pacjenta,
lekarza, osób bliskich i terapeutów powinien zakończyć się sukcesem.
Jeżeli Ty lub osoba którą znasz boryka się z problemem depresji, niezwłocznie skontaktuj się
z lekarzem specjalistą lub z nami:
Środowiskowy Dom
Samopomocy
Ul. Skalska 20
32-340 Wolbrom
tel. 32 646
45 68
e-mail:
sdswolbrom@vp.pl
